تنوع ژنتیکی نخود زراعی تیپ کابلی (cicer arietinum l.) ایران بر اساس صفات زراعی و نشانگر rapd

در مطالعه حاضر 105توده نخود کابلی دریافت شده از بانک ژن گیاهی ملی ایران به همراه پنج رقم شاهد (آرمان، جم، هاشم، بیونیج و ilc-482 ) در قالب طرح آگمنت در سال های زراعی 1385 و 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه کاشته شدند . تجزیه واریانس صفات اندازه گیری شده نشان داد که عملکرد بوته، تعداد شاخه های اولیه و شاخص برداشت به ترتیب با 89/22 ، 2/22 و 49/19 درصد بیشترین تغییرات ژنتیکی در بین توده های نخود را داشتند . عملکرد دانه با صفات شاخص برداشت و عرض کانوپی همبستگی مثبت و معنی داری داشت. نتایج تجزیه به عامل ها به روش حداکثر درست نمایی نیز شش عامل پنهانی را شناسایی کرد که جمعاً 82/75 درصد از کل تنوع داده ها را توجیه کردند . برای ارزیابی تنوع ژنتیکی توده ها و ارقام شاهد با استفاده از 26 آغازگر تصادفی rapd الگوی باندی dna تکثیر شد که از تعداد 564 قطعه ای که در کل توده ها و ارقام تولید شد 321 قطعه چند شکل بودند. تعداد باندهای چندشکل از 15 تا 28 به ازاء هر آغازگر متفاوت بودند و اطلاع بخش ترین مکان ژنی مربوط به آغازگر d12 بود. مقادیر pic بین 09/0 تا 66/0 و شاخص نشانگر بین 26/5 تا 27/41 در هر آغازگر بود. توده های شماره 86 و 85 بیشترین تشابه (97% ) و توده شماره 20 و رقم ilc-482 کمترین تشابه (68 ٪ ) را داشتند. تجزیه خوشه ای توده ها و ارقام را در ده گروه مجزا گروه بندی کرد. تعدادی از زیر گروه های درون خوشه های اصلی با مقادیر بالای بوت استرپ تأیید شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که نشانگر مولکولی rapd قادر است چندشکلی نسبتاً قابل قبولی را نمایان سازند و تنوع ژنتیکی موجود در توده ها می تواند برای افزایش پایه ژنتیکی برنامه های به نژادی نخود مفید باشد.